Koor Solo
Koor + ...
Voor beginners
Componisten

Joan Albert Ban

Alle Composities

Composities voor: Koor

Wikipedia
Joan Albert Ban, ook Joannes Albertus Bannius, Johan Albert Ban en Johan Albert Bannius (Haarlem, ongeveer 1597 - aldaar, 1644) was een Nederlandse rooms-katholieke priester, rechtsgeleerde, kanunnik, componist en muziektheoreticus.
Als componist was hij volledig autodidact. In 1628 werd hij kanunnik in Haarlem. Hij was onder meer bevriend met René Descartes, Pieter Corneliszoon Hooft en Constantijn Huygens, Maria Tesselschade Roemers Visscher en correspondeerde met Marin Mersenne.
Gedurende twintig jaar wijdde Ban zich aan de ontwikkeling van een systeem waarin de tekst muzikaal wordt uitgedrukt door middel van specifieke intervallen, harmonieën en ritmes. Deze ’methode’ sluit aan bij de Italiaanse madrigalen van die tijd. Zijn systeem noemt hij musica flexamina of zielroerende zang.
Ban correspondeerde hierover met Mersenne en met Huygens, die als tussenpersoon dienstdeed. In 1640 overtuigde Mersenne Ban ervan zijn opvattingen over tekstuitdrukking in de muziek toe te passen op een door hem bezorgde liedtekst, Me veux tu voir mourir, om dan Bans compositie te kunnen vergelijken met een compositie van een Fransman op dezelfde tekst. De Franse componist bleek de erg gewaardeerde Antoine Boësset te zijn, en zijn air de cour bleek al voor de compositiewedstrijd te zijn geschreven. De Fransen vonden de compositie van Boësset beter dan de onverwachte klanken van Ban, waarop Ban zich beledigd voelde. Hij schreef aan Huygens dat de Fransen onbeleefd waren. Descartes mengde zich in de discussie met een brief aan Ban, waarin hij uitlegde dat het in de muziek niet om wetten maar om smaak en conventie draait (R. Rasch, 2007).
Ban paste zijn systeem toe in zijn bundel Zangh-bloemzel, uitgegeven in 1642, dat tien Nederlandstalige driestemmige madrigalen bevat en een instrumentaal werk voor vier viola da gamba’s, Vulcaens Winckel.
Ban gebruikte voor zijn madrigalen teksten van leden van de Muiderkring; Maria Tesselschade Roemers Visscher, Pieter Corneliszoon Hooft en Constantijn Huygens. Van dit werk is echter geen volledig exemplaar bewaard gebleven; de sopraanpartij ontbreekt.
De nieuwe Nederlandse muzikale termen die Ban bedacht in zijn Kort Sangh-Bericht vonden weinig weerklank (in tegenstelling tot de Nederlandse wetenschappelijke termen die Simon Stevin bedacht). In de uitgave van Bans Zangh-Bloemzel staat de hele lijst (zie de webstek van Stichting Huygens-Fokker). Hij bedacht woorden als meeklank voor consonant en vierling voor kwart.
Louis Peter Grijp heeft een paar onvolledig overgeleverde madrigalen en een instrumentaal werk van Joan Albert Ban gereconstrueerd. Ze zijn uitgevoerd op de volgende cd’s: